Σύμφωνα με την απόφαση 167/2020 του ΑΠ κρίθηκε ότι, σε θεριζοαλωνιστική μηχανή, η οποία κατά το χρόνο του ατυχήματος λειτουργούσε ως εργαλείο, θερίζοντας, με ακινητοποιημένους τους τροχούς της, σε αγρό, χρησιμοποιώντας προς τούτο αναγκαστικά τον κινητήρα της, η λειτουργία του οποίου είναι απαραίτητη, όχι μόνο για την αυτοδύναμη κίνηση αυτής επί των τροχών της, αλλά και για την εκπλήρωση του λειτουργικού σκοπού της, η ζημία δεν συνδέεται με τους ειδικούς τυπικούς κινδύνους του αυτοκινήτου, αφού το προέχον είναι η λειτουργία του εν λόγω μηχανήματος ως εργαλείου και όχι ως αυτοκινήτου.
Στο Ν. 489/1976, όπως αυτός κωδικοποιήθηκε με το ΠΔ 237/1986, και όπως συμπληρώθηκε με μεταγενέστερους νόμους, ορίζονται τα εξής:
Άρθρο 1. Κατά την έννοια του παρόντος α) Αυτοκίνητο όχημα είναι το επί του εδάφους και όχι επί τροχιών με μηχανική δύναμη ή με ηλεκτρική ενέργεια κινούμενο όχημα, ανεξάρτητα αριθμού τροχών. Ως αυτοκίνητο θεωρείται και κάθε ρυμουλκούμενο όχημα συζευγμένο μετά του κυρίως αυτοκινήτου ή μη, ως και ποδήλατο εφοδιασμένο με βοηθητικό κινητήρα.
Άρθρο 2 § 1. Ο κύριος ή κάτοχος αυτοκινήτου που κυκλοφορεί μέσα στην Ελλάδα επί οδού υποχρεούται να έχει καλύψει με ασφάλιση την εκ τούτου έναντι τρίτων αστική ευθύνη, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος. Η κυκλοφορία επί γηπέδου προσιτού στο κοινό ή σε κάποιο αριθμό προσώπων που δικαιούνται να συχνάζουν σ’ αυτό εξομοιώνεται με την κυκλοφορία επί οδού.
Άρθρο 6 § 3α. Ο ασφαλιστής ευθύνεται έναντι των τρίτων που ζημιώθηκαν από την κυκλοφορία αυτοκινήτου.
Άρθρο 10 § 1. Το πρόσωπο που ζημιώθηκε έχει από την ασφαλιστική σύμβαση και μέχρι το ποσό αυτής ιδία αξίωση κατά του ασφαλιστή.
Από τις διατάξεις αυτές, σε συνδυασμό και με το άρθρο 2 εδ. α’ Ν. ΓπΝ/1911 κατά το οποίο αυτοκίνητο κατά την έννοια του παρόντος νόμου είναι το δια μηχανικής δυνάμεως και ουχί επί τροχιών κινούμενο όχημα ή τροχήλατο, συνάγεται ότι σε περίπτωση τροχαίου αυτοκινητικού ατυχήματος, για τη θεμελίωση ευθύνης είτε με βάση το Ν. ΓπΝ/1911, είτε με βάση το κοινό δίκαιο (ΑΚ 914 επ.), καθώς και για τη θεμελίωση ευθύνης της ασφαλιστικής εταιρείας με βάση τα άρθρα 6 § 3α’ και 10 § 1 Ν. 489/1976, βασική προϋπόθεση είναι ότι το ατύχημα προκαλείται "κατά τη λειτουργία" του αυτοκινήτου. Το αυτοκίνητο είναι σε λειτουργία και όταν είναι ακίνητο, αλλά λειτουργεί η μηχανή του, καθώς και όταν κινείται χωρίς να λειτουργεί η μηχανή.
Πάντως δεν αποτελεί ατύχημα κατά τη λειτουργία του αυτοκινήτου, το προερχόμενο από σύνθετο όχημα (εκ της συνθέσεως αυτοκινήτου και εργαλείου), όταν τούτο είναι ακινητοποιημένο και για την κίνηση του εργαλείου ευρίσκεται αναγκαίως σε λειτουργία ο κινητήρας του αυτοκινήτου, εφόσον το ατύχημα δεν συνδέεται με τους ειδικούς τυπικούς κινδύνους που γεννώνται από τη λειτουργία του αυτοκινήτου.
Συνεπώς, δεν αποτελεί ατύχημα κατά τη λειτουργία του αυτοκινήτου, αυτό που προέρχεται από θεριζοαλωνιστική μηχανή, κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της ως εργαλείου, ήτοι, όταν αυτή, ευρισκόμενη ακινητοποιημένη επί των τροχών της σε αγρό, θεριζοαλωνίζει, χρησιμοποιώντας προς τούτο αναγκαστικά τον κινητήρα της, η λειτουργία του οποίου είναι απαραίτητη, όχι μόνο για την αυτοδύναμη κίνηση αυτής επί των τροχών της, αλλά και για την εκπλήρωση του λειτουργικού σκοπού της, γιατί η ζημία δεν συνδέεται με τους ειδικούς τυπικούς κινδύνους του αυτοκινήτου, αφού το προέχον εδώ είναι η λειτουργία του εν λόγω μηχανήματος ως εργαλείου, οπότε δεν νοείται ως αυτοκίνητο κατά την έννοια των άρθρων 2 εδ. α’ Ν. ΓπΝ/1911 και 1α’ Ν. 489/1976 (ΑΠ 646/2014, ΑΠ 504/2012, ΑΠ 1168/2007, πρβλ. αντιθ. ΑΠ 209/2017, ΑΠ 238/2015, ΑΠ 519/1963 ΝοΒ 16’98, ΑΠ 1031/2018 όλες οι οποίες κρίνουν το εκεί σύνθετο μηχάνημα ως αυτοκίνητο, αλλά τούτο σε κάθε περίπτωση κινείται επί των τροχών του).
Συνεπώς, στην περίπτωση αυτή, κατά της ασφαλιστικής εταιρίας που έχει ασφαλίσει την αστική ευθύνη του μηχανήματος για την περίπτωση ατυχήματος κατά τη λειτουργία του ως αυτοκίνητο, σύμφωνα με την υποχρεωτική ασφάλιση του Ν. 489/1976, αφού δεν πρόκειται περί αυτοκινήτου, ο ζημιωθείς τρίτος δεν έχει ευθεία αξίωση έναντι αυτής με βάση το νόμο τούτο, παρά μόνο κατά του λήπτη της ασφάλισης από τις υπαίτιες πράξεις ή παραλείψεις του οποίου γεννήθηκαν οι αξιώσεις του, κατά τις γενικές διατάξεις (ΑΚ 914 επ).
Ο τρίτος έχει δικαίωμα να στραφεί κατά του ασφαλιστή μόνο πλαγιαστικώς επί προαιρετικής ασφαλίσεως, όπως είναι αυτή της αστικής ευθύνης για την περίπτωση ατυχήματος κατά τη λειτουργία ενός μηχανήματος ως εργαλείου.
