Για γονείς, συζύγους ή αδελφούς ατόμων με αναπηρία, υπάρχει η δυνατότητα συνταξιοδότησης εφόσον συντρέχουν μια σειρά από λεπτομερείς και αυστηρές προϋποθέσεις που έχουν καθορίσει οι σχετικοί νόμοι και διατάξεις. Μάλιστα, όσοι συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις αυτές, είναι από τις περιπτώσεις ασφαλισμένων που μπορούν, κατ’ εξαίρεση, να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα από τα 62 ηλικιακά έτη. Οι διατάξεις αυτές έχουν εφαρμογή και στις ανύπαντρες και διαζευγμένες μητέρες.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 3232/2004, συγγενείς ατόμων άγαμων με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, είχαν τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθούν, ανεξαρτήτως ορίου ηλικίας και ανεξαρτήτως χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση. Με τον Ν 3863/2010, κατόπιν με το Ν 4093/2012 και μετά ξανά με τον Ν 4336/2015, ανακαθορίστηκαν οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, αφού επήλθαν αλλαγές που επηρέασαν τα όρια ηλικίας.
Οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, όπως καθορίζονται στους σχετικούς νόμους, διαφοροποιούνται κατά περίπτωση και ανάλογα με το αν αφορούν γονείς αναπήρων τέκνων, σύζυγο αναπήρου ή αδερφό αναπήρου. Έτσι το ποσοστό αναπηρίας μπορεί να κυμαίνεται από 67% ως 80% αναλόγως της κατηγορίας του υποψήφιου δικαιούχου και επίσης η τυχόν λήψη άλλης σύνταξης , η τυχόν νοσηλεία σε ίδρυμα, η ύπαρξη εργασίας ή όχι, η ύπαρξη γάμου ή όχι κλπ. αποτελούν προυποθέσεις που μπορεί να ισχύουν ή όχι, ανάλογα με την κάθε συγκεκριμένη περίπτωση.
Δεν πρέπει να συγχέεται η σύνταξη που δικαιούνται οι μητέρες ή οι χήροι πατέρες με ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνα (Ν 3655/2008, ο γνωστός νόμος Πετραλιά), με την σύνταξη γονέων, συζύγων αδελφών ατόμων με αναπηρία (Ν 3996/2011). Διευκρινίζεται ότι οι ανωτέρω διατάξεις έχουν εφαρμογή και στις ανύπαντρες και διαζευγμένες μητέρες.
Πρόκειται για απαιτητικές και ιδιαίτερα δύσκολες περιπτώσεις συνταξιοδότησης, με πολλές προϋποθέσεις που απαιτείται να πληρούνται κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης για τις οποίες ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να προβεί σε ενδελεχή έρευνα στις αρμόδιες υπηρεσίες και να συμβουλευθεί εξειδικευμένους επαγγελματίες, προκειμένου να δρομολογήσει διερεύνηση θεμελίωσης του σχετικού δικαιώματος καθώς και την συνταξιοδότησή του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, αντιμετωπίζοντας και επιλύοντας εκ των προτέρων πιθανά νομικά ή άλλα ζητήματα που συχνά προκύπτουν ενώπιον των αρμοδίων υπηρεσιών και κοστίζουν σε χρόνο ή ακόμη και στην έκβαση της αίτησης συνταξιοδότησης.