Με το νέο νόμο 4548/2018, ο οποίος τέθηκε εν ισχύ από την 1.1.2019, γίνεται ακόμα πιο αυστηρό το νομοθετικό πλαίσιο σύναψης συμβάσεων της ανώνυμης εταιρείας με συνδεδεμένα πρόσωπα.
Βασική αρχή του Δικαίου των Ανωνύμων Εταιρειών είναι η απαγόρευση σύναψης οποιωνδήποτε συμβάσεων της εταιρείας με "συνδεδεμένα πρόσωπα", καθώς και η παροχή ασφαλειών και εγγυήσεων προς τρίτους υπέρ των προσώπων αυτών, χωρίς ειδική άδεια παρεχόμενη με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου ή, με τους ειδικούς όρους, της γενικής συνέλευσης των μετόχων.
Η αρχή αυτή ίσχυε ήδη υπό το πρίσμα του ν.2190/1920 για τις ανώνυμες εταιρίες, ενώ με το νέο νόμο 4548/2018, ο οποίος τέθηκε εν ισχύ από την 1.1.2019, οι προϋποθέσεις κατάρτισης συμβάσεων της εταιρείας με συνδεδεμένα νομικά ή φυσικά πρόσωπα που την ελέγχουν (συγγενείς εταιρείες, μέλη Δ.Σ., μετόχους και συγγενείς τους, κ.λπ.), καθώς και η παροχή ασφαλειών και εγγυήσεων προς τρίτους υπέρ των προσώπων αυτών, γίνονται πιο αυστηρές.
Ειδικότερα, προκειμένου να συναφθεί εγκύρως μια τέτοια σύμβαση θα πρέπει να δοθεί ειδική άδεια με απόφαση του διοικητικού συμβουλίου (ή της γενικής συνέλευσης των μετόχων), η οποία υπόκειται σε δημοσιότητα (ήτοι καταχώριση στον διαδικτυακό τόπο του ΓΕΜΗ, εντός των νόμιμων προθεσμιών). Για τις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο εταιρείες, η προαναφερθείσα απόφαση, λαμβάνεται με βάση έκθεση ορκωτού ελεγκτή λογιστή, η οποία αξιολογεί κατά πόσον η συναλλαγή είναι δίκαιη και εύλογη για την εταιρεία και τους μετόχους που δεν αποτελούν συνδεδεμένο μέρος («fairness opinion»). Η διαδικασία είναι η ακόλουθη:
(α) Αρχικά το διοικητικό συμβούλιο ανακοινώνει την παροχή άδειας για την κατάρτιση την εν λόγω συναλλαγής είτε από το ίδιο (μέσω δηλαδή απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου) είτε από τη γενική συνέλευση (μέσω σχετικής απόφασης της Γενικής Συνέλευσης). Η ανακοίνωση αυτή υποβάλλεται υποχρεωτικά σε δημοσιότητα στο ΓΕΜΗ πριν από την ολοκλήρωση της συναλλαγής και πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες: (1) ως προς τη φύση της σχέσης της εταιρείας με το συνδεδεμένο μέρος, (2) την ημερομηνία και την αξία της συναλλαγής και τέλος (3) κάθε αναγκαία πληροφορία για να αξιολογηθεί κατά πόσον η συναλλαγή είναι δίκαιη και εύλογη για την εταιρεία και τα πρόσωπα που δεν αποτελούν συνδεδεμένο μέρος, συμπεριλαμβανομένων των μετόχων μειοψηφίας.
(β) Στην περίπτωση που η άδεια έχει χορηγηθεί από το ίδιο το Διοικητικό Συμβούλιο, οι μέτοχοι που εκπροσωπούν το 1/20 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου (μέτοχοι μειοψηφίας), μπορούν, εντός δέκα (10) ημερών από τη δημοσίευση της ανακοίνωσης της χορήγησης άδειας από το διοικητικό συμβούλιο στο ΓΕΜΗ, να ζητήσουν τη σύγκληση γενικής συνέλευσης, για να αποφασίσει αυτή σχετικά με το ζήτημα της παροχής της άδειας.
(γ) Η σύμβαση θεωρείται οριστικά έγκυρη μόνο μετά την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας των δέκα ημερών ή τη λήψη της άδειας από τη γενική συνέλευση ή την έγγραφη δήλωση του συνόλου των μετόχων προς την εταιρεία ότι δεν προτίθενται να ζητήσουν τη σύγκληση της γενικής συνέλευσης. Για τον λόγο αυτό στην πρακτική, μόλις παρέλθει άπρακτη η ανωτέρω προθεσμία, το διοικητικό συμβούλιο, δημοσιεύει στο ΓΕΜΗ ανακοίνωση περί παρελεύσεως της ως άνω δεκαήμερης προθεσμίας, προκειμένου να προχωρήσει και να ολοκληρωθεί η συναλλαγή των συνδεδεμένων μερών.
Οι ανωτέρω προϋποθέσεις (παροχή άδειας, δημοσιότητα, αίτημα μειοψηφίας για σύγκληση ΓΣ) δεν απαιτούνται για πράξεις που δεν εξέρχονται των ορίων των τρεχουσών συναλλαγών της εταιρείας με τα συνδεδεμένα πρόσωπα. Ως τρέχουσες συναλλαγές νοούνται εκείνες που είναι συνήθεις σε σχέση με τις εργασίες και το αντικείμενο της επιχειρηματικής δραστηριότητας της εταιρείας, ως προς το είδος και το μέγεθός τους και συνάπτονται με τους συνήθεις όρους της αγοράς. Τεκμαίρεται ότι σύμβαση της εταιρείας δεν είναι συνήθης ως προς το μέγεθός της αν η αξία της αποτιμάται τουλάχιστον σε 10% του ενεργητικού της.
Επίσης εξαιρούνται, μεταξύ άλλων, συμβάσεις της εταιρείας με τους μετόχους της, εφόσον η δυνατότητα κατάρτισης προσφέρεται σε όλους τους μετόχους με τους ίδιους όρους και διασφαλίζονται η ίση μεταχείριση όλων των μετόχων και η προστασία των συμφερόντων της εταιρείας.
Οι συναλλαγές μεταξύ συνδεδεμένων μερών καθορίζονται και προβλέπονται στα άρθρα 99 επ. του ν. 4548/2018.
