Η κατακόρυφη αύξηση του πληθωρισμού στις μέρες μας, ως συνέπεια πολλών και πολύπλοκων αιτίων, φέρνει οπωσδήποτε στο προσκήνιο το ζήτημα της υπερτιμολόγησης. Υπερτιμολόγηση δε έχουμε όταν οι χρεώσεις είναι «άδικες», υπερβολικά υψηλές σε σχέση με την παρεχόμενη υπηρεσία με αποτέλεσμα να μπορούν να αποτελέσουν υπό προϋποθέσεις, κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, συμπεριφορά δηλαδή αθέμιτου ανταγωνισμού απαγορευμένη σύμφωνα με το άρθρο 102 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για την πληρέστερη κατανόηση της υπερτιμολόγησης (excessive pricing), χρήσιμο είναι να εξετάσουμε συνοπτικά μία πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αυτή της υπόθεσης SABAM. Η SABAM ήταν μία εταιρεία με αντικείμενο την διαχείριση πνευματικών δικαιωμάτων και κατείχε μάλιστα μονοπώλιο (=προσέφερε μόνο εκείνη σαν επιχείρηση τις συγκεκριμένες υπηρεσίες, χωρίς να υπάρχουν άλλες ανταλλάξιμες) στην αγορά του Βελγίου. Μερικά λοιπόν πνευματικά δικαιώματα της SABAM ανέλαβαν να «δανειστούν» οι εταιρείες διοργάνωσης φεστιβάλ “Weareone.World” και “Wecandance”, προκειμένου να γίνει αναπαραγωγή αυτών σε διάφορα ετήσια μουσικά φεστιβάλ.
Το πρόβλημα στην ως άνω συμβατική σχέση μεταξύ επιχείρησης-μονοπωλίου και των αντισυμβαλλομένων της ανέκυψε εξαιτίας του τρόπου χρέωσης που εφήρμοζε η SABAM, ο οποίος θεωρήθηκε από τις υπόχρεες σε καταβολή εταιρείες ανακριβής και μη αντικειμενικός. Ο τρόπος χρέωσης και διαμόρφωσης της αιτούμενης από την SABAM αμοιβής είχε τα εξής δύο χαρακτηριστικά:
Α) Συνίστατο στα ακαθάριστα έσοδα που θα εισέπρατταν οι εταιρείες διοργάνωσης από την πώληση εισιτηρίων-συμπεριλαμβανομένων των χορηγιών-ανεξαρτήτως το αν σε ένα φεστιβάλ το εισιτήριο κόστιζε περισσότερο (λόγω διακόσμησης, εφέ και άλλων παροχών) ή λιγότερο.
Β) Ο διοργανωτής φεστιβάλ μπορεί να επιτύχει μειώσεις της ως άνω χρεώσεως, οι οποίες υπολογίζονται κατ’ αναλογία προς το ποσοστό των προερχόμενων από το ρεπερτόριο της SABAM μουσικών έργων που πράγματι αναπαρήχθησαν κατά την εκδήλωση· αν λιγότερα από το 1/3 των μουσικών έργων που εκτελέσθηκαν προέρχονται από το ρεπερτόριο της SABAM, η SABAM επιβάλλει το 1/3 της χρεώσεως· αν λιγότερα από τα 2/3 των εκτελεσθέντων μουσικών έργων ανήκουν στη SABAM επιβάλλει τα 2/3 της χρεώσεως· τέλος, αν τουλάχιστον τα 2/3 των μουσικών έργων που εκτελέσθηκαν προέρχονται από το ρεπερτόριο της SABAM, επιβάλλει ολόκληρη τη χρέωση.
Το αρμόδιο «δικαστήριο επιχειρήσεων» του Βελγίου, κατόπιν των ισχυρισμών των δύο εταιρειών και συνεπεία ιδίως της άποψής τους περί παράβασης του άρθρου 102 ΣΛΕΕ, απηύθυνε προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ζητώντας ερμηνεία του συγκεκριμένου άρθρου υπό το πρίσμα των ειδικών περιστατικών της υπόθεσης.
Το Δ.Ε.Ε. τελικά με τα παραπάνω δεδομένα απάντησε αρνητικά στη συνδρομή κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης και ανέθεσε στον εθνικό δικαστή να κρίνει για εξής κρίσιμα θέματα:
- Εάν υπάρχει προφανής δυσαναλογία μεταξύ παροχής και αντιπαροχής υπό την έννοια ότι τα δικαιώματα που χρεώνονται από την εταιρεία συλλογικής διαχείρισης δεν είναι υπερβολικά υψηλά υπό το πρίσμα, της οικονομικής αξίας που προκύπτει από τη χρήση τους.
- Εάν υφίσταται άλλη μέθοδος η οποία να καθιστά δυνατό τον ακριβέστερο ποσοτικό προσδιορισμό της χρήσεως των έργων αυτών και η οποία να είναι ικανή να υλοποιήσει τον ίδιο σκοπό, ήτοι την προστασία των συμφερόντων των δημιουργών λαμβάνοντας υπόψη τα υφιστάμενα τεχνολογικά εργαλεία.
