Τα μέλη του ΔΣ της ΑΕ, οφείλουν να λειτουργούν στο πλαίσιο όσων ορίζει ο νόμος, το καταστατικό και οι αποφάσεις της ΓΣ η λήψη και η διατύπωση των αποφάσεων τους δε, θα πρέπει να είναι σύννομη και να διασφαλίζει τα δικαιωμάτων της ΑΕ, των μετόχων και φυσικά των ίδιων των μελών του ΔΣ. Επομένως, αποφάσεις του ΔΣ που εξέρχονται των προαναφερόμενων ορίων, είναι δυνατό να προσβληθούν από τα μέλη του καθώς και από τρίτους (μετόχους ή μη).
Υπάρχουν δύο κατηγορίες ελαττωματικών αποφάσεων και συγκεκριμένα:
- αποφάσεις με ελαττώματα ουσίας (άρθ. 95§1) και ελαττώματα διαδικασίας (άρθ. 95§2) και
- εκείνες που προσομοιάζουν με αποφάσεις της ΓΣ των μετόχων (άρθ. 95§4).
Για την πρώτη κατηγορία προβλέπονται ειδικές ρυθμίσεις, σύμφωνα με το άρθρο 95§3. Για τη δεύτερη εφαρμόζονται, αναλογικά, οι αντίστοιχες διατάξεις για τις αποφάσεις της ΓΣ, σύμφωνα με τα άρθρα 137 και 138).
- Δικαιούχοι Επίκλησης Ακυρότητας Αποφάσεων Με Ελαττώματα Ουσίας & Διαδικασίας.
Ως προς τις συγκεκριμένες ελαττωματικές αποφάσεις του ΔΣ, την ακυρότητά τους νομιμοποιούνται να επικαλεστούν:
Α. Τα μέλη του ΔΣ ατομικά. Το δικαίωμά τους για προσβολή των εν λόγω αποφάσεων, υφίσταται είτε συμμετείχαν είτε όχι στη λήψη της ελαττωματικής απόφασης. Το ΔΣ, πάντως, δεν νομιμοποιείται να επικαλεστεί, συλλογικά ως όργανο, ενδεχόμενη ακυρότητα.
Β. Τρίτοι (μέτοχοι ή μη). Δικαίωμα επίκλησης τυχόν ακυρότητας, ενδέχεται να διατηρούν τρίτοι (μέτοχοι ή μη). Υπό την προϋπόθεση ωστόσο, ότι δικαιολογούν προσωπικό και ειδικό έννομο συμφέρον και, στο πλαίσιο αυτό, βλάβη των προσωπικών τους συμφερόντων.
- Δικαιούχοι Επίκλησης Ακυρότητας/Ακυρωσίας Αποφάσεων Που Προσομοιάζουν Με Αποφάσεις ΓΣ.
Για τις περιοριστικά αναφερόμενες στον νόμο αποφάσεις, που προσομοιάζουν με αποφάσεις της ΓΣ (άρθ. 95§4), εφαρμόζονται αναλογικά, οι διατάξεις για τις ελαττωματικές αποφάσεις της ΓΣ (άρθρα 137 και 138). Στο πλαίσιο αυτό, την ακυρωσία της απόφασης του ΔΣ, μπορεί να επικαλεστεί μέτοχος που εκπροσωπεί τουλάχιστον το 2% του κεφαλαίου και κάθε μέλος του ΔΣ ατομικά. Αντίθετα, την ακυρότητα της απόφασης του ΔΣ, κάθε πρόσωπο, μέτοχος ή τρίτος που έχει σχετικό έννομο συμφέρον.
Στην περίπτωση αυτή, αρκεί η επίκληση και απόδειξη της μετοχικής ιδιότητας και δεν απαιτείται απόδειξη προσωπικού, ειδικού, εννόμου συμφέροντος, όπως προϋποτίθεται στις αποφάσεις του ΔΣ με ελαττώματα ουσίας ή διαδικασίας.
Αυτεπάγγελτος Έλεγχος
Τυχόν ακυρότητα απόφασης ΔΣ μπορεί να ληφθεί υπόψη και αυτεπαγγέλτως από το δικαστήριο, υπό την προϋπόθεση ότι πρόκειται για διαρκή παράβαση κανόνων αναγκαστικού δικαίου. Στην περίπτωση αυτή, την παρανομία της απόφασης μπορούν να επικαλεσθούν και οι μέτοχοι, ανεξαρτήτως του εάν αν βλάπτονται προσωπικά και άμεσα. Δικαιολογητικό λόγο καθιστά το γεγονός, ότι δεν είναι ανεκτό για τους μετόχους να διαιωνίζεται μια παράνομη κατάσταση στην ΑΕ και τούτοι να αδυνατούν να αντιδράσουν.
Προθεσμία Επίκλησης
Η δυνατότητα επίκλησης ακυρότητας (ή ακυρωσίας) απόφασης ΔΣ, έχει ως εξής:
- Ως προς τις αποφάσεις με ελάττωμα ουσίας (95§1) ή διαδικασίας (9 §2), η σχετική επίκληση μπορεί να λάβει χώρα εντός εξαμήνου από την καταχώριση της επίμαχης απόφασης, στο βιβλίο πρακτικών της ΑΕ (σύμφωνα με το άρθ. 93). Αν, όμως, πρόκειται για απόφαση δημοσιευτέα, τότε από την καταχώρισή της στο Γ.Ε.ΜΗ (σύμφωνα με το άρθρο 12).
- Ως προς τις αποφάσεις που προσομοιάζουν με αποφάσεις της ΓΣ, εφαρμόζονται αναλογικά οι προθεσμίες που ισχύουν επί ελαττωματικών αποφάσεων της ΓΣ. Ειδικότερα, ως προς τις ακυρώσιμες αποφάσεις (άρθρο 137), τυχόν αγωγή ακύρωσής τους, απαιτείται να ασκηθεί εντός τετράμηνης προθεσμίας. Ενώ, ως προς τις άκυρες (άρθρο 138), η επίκληση της ακυρότητας υπάγεται σε ενιαύσια προθεσμία. Οι προθεσμίες και στις δύο περιπτώσεις, εκκινούν από τη λήψη της σχετικής απόφασης του ΔΣ, άλλως από τη δημοσίευσή της στο Γ.Ε.ΜΗ, εφόσον αυτή υποβάλλεται σε δημοσιότητα.
Στην περίπτωση που, από την απόφαση του ΔΣ λαμβάνει χώρα διαρκής παράβαση διατάξεων αναγκαστικού δικαίου, η επίκληση τυχόν ακυρότητας δεν υπόκειται σε προθεσμία.
Αρμόδιο Δικαστήριο
Καθ’ ύλην και κατά τόπο αρμόδιο για την εκδίκαση υποθέσεων που αφορούν ελαττωματικές αποφάσεις του ΔΣ είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας. Τούτο προβλέπεται με ειδική ρύθμιση, για την περίπτωση των αποφάσεων που προσομοιάζουν με αποφάσεις της ΓΣ (άρθρο 95§4) και έννομη συνέπεια του ελαττώματός τους είναι η ακυρωσία (άρθρο 137). Αντίστοιχη, όμως, αρμοδιότητα θα πρέπει να δεχθούμε και για το σύνολο των λοιπών περιπτώσεων.
Ασφαλιστικά Μέτρα
Όσον αφορά τις αποφάσεις του ΔΣ που προσομοιάζουν με εκείνες της ΓΣ, ουδεμία αμφιβολία καταλείπεται όσον αφορά τη δυνατότητα προσφυγής στα ασφαλιστικά μέτρα. Τα αντίστοιχα ισχύουν κατά την ορθότερη άποψη, και στις περιπτώσεις αποφάσεων με ελαττώματα ουσίας (άρθρο. 95§1) ή διαδικασίας (άρθρο 95§2).
Απαιτήσεις Δημοσιότητας
Η δικαστική απόφαση που αναγνωρίζει τυχόν ακυρότητα απόφασης του ΔΣ, θα πρέπει να δημοσιευθεί στο Γ.Ε.ΜΗ., εφόσον η εν λόγω απόφαση υπόκειται σε δημοσιότητα (άρθρο 95§5).
Προστασία Τρίτων
Επί ελαττωματικών αποφάσεων του ΔΣ, παρέχεται προστασία των καλόπιστων τρίτων, αναφορικά με όλες τις ελαττωματικές αποφάσεις και τις ανυπόστατες, υπό την προϋπόθεση να έχουν υποβληθεί σε δημοσιότητα και να έχουν δημιουργηθεί δικαιώματα υπέρ των τρίτων. Συνεπώς, δε μπορεί να προταθεί έναντι τρίτων το ελάττωμα των αποφάσεων του ΔΣ με σκοπό την αποφυγή για παράδειγμα συμβατικών υποχρεώσεων εκ μέρους της εταιρείας.
