Την δυνατότητα να θεμελιώσουν δικαίωμα συνταξιοδότησης έχουν οι ασφαλισμένοι καταβάλλοντας οι ίδιοι τις εισφορές τους μέχρι να συμπληρώσουν τα 4.500 ένσημα, με την βασική όμως προϋπόθεση να έχουν ήδη 1.500 έως 3.000 ένσημα.
Την σχετική αίτηση για υπαγωγή σε προαιρετική ασφάλιση μπορούν να κάνουν όλοι όσοι έχουν μείνει ανασφάλιστοι αρκεί να πληρούν μία από τις παρακάτω προϋποθέσεις:
Να υπήρξαν ασφαλισμένοι κατά το παρελθόν για 5 έτη εκ των οποίων τουλάχιστον 1 έτος εντός της τελευταίας, πριν από την υποβολή της αίτησης, πενταετίας ή
Να έχουν πραγματοποιηθεί οποτεδήποτε στο παρελθόν συνολικά 10 χρόνια υποχρεωτικής ασφάλισης (3.000 ένσημα) σε ένα ή δύο Ταμεία (διαδοχική).
Οι όροι και οι προϋποθέσεις περιγράφονται σε εγκύκλιο του ΕΦΚΑ σύμφωνα με την οποία στον απαιτούμενο ελάχιστο χρόνο των 1.500 ή 3.000 ενσήμων που πρέπει να έχουν όσοι διέκοψαν την ασφάλιση δεν συνυπολογίζονται χρονικά διαστήματα ασφάλισης αναγνώρισης πλασματικών χρόνων. Επίσης, οι ασφαλισμένοι στον τ. ΟΓΑ και οι αυτοαπασχολούμενοι δεν πρέπει να έχουν αφήσει ανεξόφλητες τυχόν οφειλές ή τουλάχιστον να έχουν υπαχθεί σε καθεστώς ρύθμισης. Το κόστος της προαιρετικής ασφάλισης ισούται με το 20% του μισθού ή του εισοδήματος του τελευταίου δωδεκαμήνου για την κύρια σύνταξη και αν θέλει δίνει και 6,95% για τον κλάδο υγείας. Η ελάχιστη μηνιαία εισφορά σύνταξης για ελεύθερους επαγγελματίες είναι το 20% του βασικού μισθού (το ύψος του οποίοι ποικίλει ανάλογα με το έτος υποβολής της αίτησης) ενώ οι μισθωτοί καταβάλλουν το σύνολο της ασφαλιστικής εισφοράς εργαζόμενου και εργοδότη με βάση το μέσο όρο του συνόλου των μηνιαίων αποδοχών επί των οποίων καταβλήθηκαν ασφαλιστικές εισφορές κατά το τελευταίο δωδεκάμηνο πριν από τη διακοπή της υποχρεωτικής ασφάλισης, συνυπολογιζομένων του Δώρου εορτών και του επιδόματος αδείας. Όσοι είχαν βαρέα και δεν συμπλήρωσαν τις χρονικές προϋποθέσεις για σύνταξη (4.500 με 3.600 στα βαρέα) χάνουν το δικαίωμα εξόδου με βαρέα.
Οι εισφορές προαιρετικής ασφάλισης καταβάλλονται κάθε μήνα και έχουν πρόστιμο αν πληρωθούν εκπρόθεσμα.
Η προαιρετική ασφάλιση διακόπτεται με σχετική αίτηση, με την συνταξιοδότηση λόγω γήρατος ή επ’ αόριστο αναπηρίας, με την ανάληψη εργασίας ή λόγω θανάτου, ενώ αναστέλλεται με την συνταξιοδότηση λόγω αναπηρίας ή λόγω επιδοτούμενης ασθένειας.