Παρόλο που στο νόμο (ΑΚ 1513) υπάρχει πρόβλεψη για την από κοινού άσκηση της επιμέλειας με δικαστική απόφασης, στην περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, η πλειοψηφία των αποφάσεων των ελληνικών Δικαστηρίων, προσανατολίζεται κατά κύριο λόγο στην ανάθεση αποκλειστικά της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου, στην μητέρα.
Πλην όμως το τελευταίο διάστημα και με βάση τα Ευρωπαϊκά πρότυπα, όλο και περισσότερες δικαστικές αποφάσεις τάσσονται υπέρ της από κοινού άσκησης της επιμέλειας και από τους δύο γονείς με λειτουργική ή χρονική κατανομή της επιμέλειας.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τις υπ’ αριθμ. 4948/2015 ΕΦΑθηνών (υπέρ της λειτουργικής κατανομής της άσκησης της επιμέλειας και ανάθεση ορισμένων επί μέρους τομέων της επιμέλειας στον πατέρα των ανηλίκων, με ταυτόχρονη ανάληψη από αυτόν της υποχρεώσεως απ` ευθείας καλύψεως των σχετιζόμενων με τους εν λόγω τομείς εξόδων), καθώς και της υπ’ αριθμ. 7131/2017 ΜΠρΑΘ, 250/2016 ΜΠρΞαν και 60/2017 ΜΠρΑθ (υπέρ της χρονικά εναλλασόμενης άσκησης της επιμέλειας του ανήλικου τέκνου)
Συμφέρον του ανηλίκου:
Όλες οι ανωτέρω αποφάσεις έχουν ως κοινό σημείο αναφοράς το συμφέρον του ανήλικου τέκνου, το οποίο αποτελεί τον απώτατο σκοπό κάθε ρύθμισης, που προβλέπει ο νομοθέτης και διατάσσει ή επικυρώνει ο δικαστής. Σύμφωνα λοιπόν με τις ανωτέρω αποφάσεις το συμφέρον του ανήλικου τέκνου επιβάλλει, στην κρίσιμη και ευαίσθητη ηλικία που βρίσκεται, να συμβιώνει και με τους δύο γονείς του, ώστε, με αυτόν τον τρόπο, να προκαλείται η μικρότερη δυνατή διατάραξη του τρόπου ζωής του.
Με την εναλλασσόμενη άσκηση της επιμέλειας εξασφαλίζεται η συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή του παιδιού και ενισχύει τους δεσμούς του ανηλίκου με αμφότερους τους γονείς του. Πρόσφατες ιατρικές και ψυχολογικές έρευνες έχουν δείξει ότι η από κοινού, κατά ισομερή τρόπο, εναλλασσόμενη ανατροφή του παιδιού, όχι μόνο δεν έχει καμία αρνητική συνέπεια, αλλά αντιθέτως, η ύπαρξη διπλής κατοικίας θεωρείται ευεργετική και απαραίτητη για την προστασία της ισόρροπης ανάπτυξης του παιδιού. Τα παιδιά που ζουν εναλλάξ και με τους δύο γονείς, με ίση κατανομή του χρόνου, ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης από τη ζωή τους από εκείνα, που υπάγονται σε άλλη ρύθμιση για χωρισμένες οικογένειες.
Περαιτέρω με την εφαρμογή της συνεπιμέλειας, περιορίζονται οι αναπόφευκτα δυσμενείς επιπτώσεις, που προκαλεί το διαζύγιο στην ψυχολογία και την εν γένει προσωπικότητα του παιδιού. Επίσης, με την κοινή προσπάθεια και συνεννόηση μεταξύ των γονέων, για τον κοινό στόχο, το συμφέρον του παιδιού, αποκαθίσταται το απαραίτητο κλίμα γαλήνης, ηρεμίας, σταθερότητας και ασφάλειας, που είναι αναγκαίο για την απρόσκοπτη εξέλιξη της συνολικής διαδικασίας ολοκληρώσεως της προσωπικότητας του ανηλίκου.
Αλλά και πρακτικά, μειώνεται η αντιδικία μεταξύ των γονέων και τυχόν καταχρηστικές συμπεριφορές, καθώς, πλέον, κανείς δεν αισθάνεται να έχει περισσότερη ή λιγότερη εξουσία από τον άλλο, ως προς την ανατροφή του παιδιού. Οι γονείς, κατ’ αυτόν τον τρόπο, αποξενωμένοι από έριδες τέτοιου χαρακτήρα, αφοσιώνονται στην ανατροφή των παιδιών.
Εν κατακλείδι:
Με τη ρύθμιση της συνεπιμέλειας του ανηλίκου, ενθαρρύνεται η ισόρροπη επαφή του τέκνου και με τους δύο γονείς. Με τα σύγχρονα κοινωνικά δεδομένα και αλλαγές, οι γονείς έχουν επιφορτισθεί με επιπλέον σύνθετους ρόλους: η γυναίκα, λόγω της επαγγελματικής της απασχόλησης, αντιμετωπίζει δυσκολία να φροντίσει μόνη της τα τέκνα, ενώ η σχέση των πατέρων με τα τέκνα τους δεν είναι η ίδια με αυτή, που επικρατούσε παλαιότερα. Επιπλέον αποτελεί πραγματικότητα ότι δύο σαββατοκύριακα εναλλάξ το μήνα, δεν επιτρέπουν στο γονέα, που δε διαμένει με το τέκνο να ασκήσει πραγματική επιρροή στην ανατροφή του, ενώ παράλληλα, αυτό, που μένει, τις περισσότερες φορές, είναι ένα ανεκπλήρωτο συναίσθημα και στις δύο πλευρές, από την προσπάθεια να γεμίσει ο χρόνος με περισσότερες κοινές στιγμές, η οποία συνήθως δεν ολοκληρώνεται, όταν λήγει ο χρόνος επικοινωνίας.
Αξίζει δε να σημειωθεί ότι την αρχή της εναλλασσόμενης κατοικίας (shared residence) και μετά τη διάσταση, εισηγείται και το Συμβούλιο της Ευρώπης με το υπ’ αρ. 2079/2.10.2015 ψήφισμά του, με το οποίο προσκαλεί τα κράτη μέλη να την εισαγάγουν στη νομοθεσία τους. Στην Ελλάδα έχουν ιδρυθεί το Ελληνικό Συμβούλιο Κοινής Ανατροφής και ο Σύλλογος «Συνεπιμέλεια», με στόχο την εισαγωγή της κοινής επιμέλειας των δύο γονέων και την επιστημονική υποστήριξη αυτής της πρακτικής. Τέλος δεν είναι τυχαίο που σε πολλές αναπτυγμένες Ευρωπαϊκές χώρες είναι υποχρεωτική η από κοινού άσκηση της επιμέλειας (Γαλλία, Βέλγιο, Σουηδία και Δανία) και μετά τη διάσπαση.
Η συνεπιμέλεια μπορεί να καθορισθεί είτε με αμοιβαία συμφωνία των μερών στα πλαίσια συναινετικού διαζυγίου είτε με αντίθετη αίτηση και αγωγή του πατέρα προς το αρμόδιο Δικαστήριο σε περίπτωση αντιδικίας με την μητέρα.
