Η ανάληψη καθηκόντων διαχειριστή επί εταιρείας περιορισμένης ευθύνης, η οποία τίθεται σε καθεστώς εκκαθάρισης, συνεπάγεται σημαντικές ευθύνες και καθήκοντα· επεκτείνεται, ωστόσο, η ευθύνη του διαχειριστή μέχρι και στο σημείο θεμελίωσης προσωπικής του ευθύνης για τα χρέη της εταιρείας;
Στο πλαίσιο του Ν. 3190/1955 περί εταιρειών περιορισμένης ευθύνης (Α΄ 912), διευκρινίζεται ρητά στο άρθρο 1 παρ. 1 ότι: «Επί της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης δια τας εταιρικάς υποχρεώσεις ευθύνεται μόνον η εταιρεία δια της περιουσίας αυτής», στον δε Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ), που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 2238/1994 (Α΄ 151), ορίζεται στο άρθρο 101 ότι: «1. Στο φόρο υπόκεινται: α) Οι ημεδαπές ανώνυμες εταιρίες. β) […] ε) Οι ημεδαπές εταιρίες περιορισμένης ευθύνης. στ) […] 2. […]» και στο άρθρο 115 με τίτλο «Ευθύνη διοικούντων νομικά πρόσωπα» (όπως η παρ. 3 αυτού προστέθηκε με την παράγραφο 6 του άρθρου 22 του ν. 2648/1998, Α΄ 238) ότι: «1. Τα πρόσωπα που είναι διευθυντές, διαχειριστές ή διευθύνοντες σύμβουλοι και εκκαθαριστές των ημεδαπών ανώνυμων εταιριών ή συνεταιρισμών κατά το χρόνο της διάλυσης ή συγχώνευσής τους, ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για την πληρωμή του φόρου που οφείλεται από αυτά τα νομικά πρόσωπα σύμφωνα με τον παρόντα, καθώς και του φόρου που παρακρατείται, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους. […] 2. Τα πρόσωπα που είναι διευθυντές, διαχειριστές και γενικά εντεταλμένοι στη διοίκηση του νομικού προσώπου, κατά το χρόνο της διάλυσης των λοιπών νομικών προσώπων του άρθρου 101, ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για την πληρωμή του φόρου που οφείλεται από αυτά τα νομικά πρόσωπα σύμφωνα με τον παρόντα, καθώς και των φόρων που παρακρατούνται, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους. 3. Τα πρόσωπα που αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 2 ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για τους παρακρατούμενους φόρους και κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου που εκπροσωπούν, ως εξής: […]»
Υπό το πρίσμα των ανωτέρω, με την υπ’ αριθμ. 7/2022 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, κρίθηκε και διευκρινίστηκε ότι: « […] με τις προπαρατεθείσες διατάξεις του άρθρου 115 του Κ.Φ.Ε. θεσπίζεται, ως προς τις μνημονευόμενες σε αυτές φορολογικές οφειλές των ημεδαπών εταιρειών περιορισμένης ευθύνης, προσωπική και αλληλέγγυος ευθύνη των φυσικών προσώπων τα οποία είναι διευθυντές, διαχειριστές και γενικά εντεταλμένοι στη διοίκηση των εν λόγω εταιρειών και στων οποίων τα διευθυντικά καθήκοντα προδήλως περιλαμβάνεται και η μέριμνα για τη συμμόρφωση του νομικού προσώπου προς τις απορρέουσες από τη φορολογική νομοθεσία υποχρεώσεις. Η ευθύνη αυτή, η οποία είναι απλή, πρόσθετη ευθύνη για την πληρωμή των προαναφερθέντων φόρων του νομικού προσώπου, αναγόμενη στο στάδιο της εισπράξεως αυτών (ΣτΕ 2275/2017, 3333/2008), αποβλέπει στην επίτευξη του δημοσίου συμφέροντος σκοπού της διασφαλίσεως της εισπράξεως των οφειλομένων από τα νομικά πρόσωπα φόρων (ΣτΕ 1187/2018 7μ., 1028/2013, πρβλ. ΑΠ 1106/1978). Ειδικότερα, σύμφωνα με τις ως άνω διατάξεις, για τις μνημονευόμενες σε αυτές φορολογικές υποχρεώσεις εταιρείας περιορισμένης ευθύνης ευθύνονται, πέραν του νομικού προσώπου της εταιρείας, και εκείνα τα πρόσωπα τα οποία κατά τον χρόνο της διαλύσεως αυτής (για τις περιπτώσεις της παραγράφου 2) ή και κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της (για τις περιπτώσεις της παραγράφου 3, εφόσον οι σχετικές φορολογικές υποχρεώσεις γεννήθηκαν μετά τη θέση σε ισχύ των διατάξεων του άρθρου 22 παρ. 6 του ν. 2648/1998) την διοικούν και την εκπροσωπούν νομίμως (πρβλ. ΣτΕ 3936/1999 7μ.). Εξ άλλου, οι εν λόγω διατάξεις, ως θεσπίζουσες εξαίρεση από την αρχή της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου των κεφαλαιουχικών εταιρειών (βλ. ενδεικτικώς άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 2190/1920, Α΄ 144, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 του ν. 3604/2007, Α΄ 189, για τις ανώνυμες εταιρείες, άρθρο 1 παρ. 1 του ν. 3190/1955 για τις εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, πρβλ. ΑΠ 1106/1979), πρέπει να ερμηνεύονται στενά (πρβλ. ΣτΕ 2030/2004 7μ., 1769/2018) και σύμφωνα προς το Σύνταγμα (άρθρο 78 παρ. 1 και 4 του Συντάγματος) και την απορρέουσα από αυτό αρχή της νομιμότητας του φόρου. Τούτων έπεται ότι, εφόσον, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 44 του ν. 3190/1955 (οι οποίες εκφράζουν και γενική αρχή του δικαίου, βλ. ενδεικτικώς άρθρο 72 του ΑΚ), η λύση του νομικού προσώπου της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης δεν ταυτίζεται με την περάτωση της νομικής προσωπικότητας αυτής, ως χρόνος διαλύσεως της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης, κατά την έννοια των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 115 του ΚΦΕ, λογίζεται η λύση αυτής και θέση αυτής σε εκκαθάριση και όχι η περάτωση της νομικής προσωπικότητάς της, η οποία επέρχεται με την περάτωση της εκκαθαρίσεως και τη διανομή του προϊόντος εκκαθαρίσεως της εταιρικής περιουσίας (πρβλ. ΑΠ 1419/2004). Κατ’ ακολουθίαν, οι εκκαθαριστές εταιρείας περιορισμένης ευθύνης, οι οποίοι, άλλωστε, δεν μνημονεύονται στη διάταξη του άρθρου 115 παρ. 2 ΚΦΕ μεταξύ των ευθυνομένων δυνάμει αυτής προσώπων, δεν ευθύνονται, υπό την ιδιότητά τους αυτή, για τα χρέη της εταιρείας που γεννήθηκαν πριν από τη θέση της σε εκκαθάριση (πρβλ. ΣτΕ 3594/2013). Αντίθετη ερμηνευτική εκδοχή θα έβαινε πέραν του σκοπού που εξυπηρετούν οι ως άνω στενώς ερμηνευτέες διατάξεις του ΚΦΕ, διότι θα οδηγούσε στο άτοπο να απαλλάσσεται ο διαχειριστής από τα κατά τον χρόνο της λύσεως της εταιρείας και θέσεώς της σε εκκαθάριση χρέη και να επιβαρύνεται πλέον ο εκκαθαριστής, αν και αμέτοχος στη δημιουργία των χρεών αυτών και στη μη εξόφλησή τους (πρβλ. ΑΠ 538/1966). Περαιτέρω, η υιοθέτηση της αντίθετης απόψεως, η οποία εγκαθιδρύει ευθύνη για αλλότρια χρέη, θα είχε ως αποτέλεσμα την άρνηση αναλήψεως καθηκόντων εκκαθαριστή εταιρείας από έμπειρα και ικανά στελέχη και την κατά τον τρόπο αυτό δυσλειτουργία των νομικών προσώπων που τελούν υπό εκκαθάριση (βλ. σχετικώς την εισηγητική έκθεση επί του άρθρου 34 του ν. 4646/2019, Α΄ 201)».
Συμπερασματικά, οι εκκαθαριστές ΕΠΕ, οι οποίες έχουν τεθεί υπό εκκαθάριση, δεν ευθύνονται για τα χρέη της εταιρείας, είτε αυτά βεβαιώθηκαν πριν από την θέση τους σε εκκαθάριση είτε κατά την διάρκεια της θητείας τους.
